Greek English
Αρχική Σελίδα / Εκκλησίες / Εξωκλήσια / Άγιος Νικόλαος Στέγης
Print this page

Άγιος Νικόλαος Στέγης

 

Ο Άγιος Νικόλαος της Στέγης, κοντά στην ορεινή Κακοπετριά, είναι το μόνο απομεινάρι παλαιού μοναστηριού. Όπως φαίνεται από την εκκλησία, το μοναστήρι ιδρύθηκε τον 11 ο αιώνα. Καμιά όμως πληροφορία δεν έχουμε γι' αυτό. Ο κεραμοπλαστικός διάκοσμος της εκκλησίας, την συνδέει με την Κωνσταντινούπολη και τον ελληνικό χώρο γενικά. Το μοναστήρι φαίνεται ότι βρισκόταν σε κάποια ακμή, τόσο κατά τη Μέση Βυζαντινή περίοδο όσο και κατά την Φραγκοκρατία, αν κρίνουμε από τις επανειλημμένες διακοσμήσεις της εκκλησίας με τοιχογραφίες και την αφιέρωση σ' αυτό, από Φράγκο ιππότη της μεγάλης εικόνας του Αγίου Νικολάου, στα τέλη του 13 ου αιώνα. Το μοναστήρι φαίνεται ότι παρήκμασε ήδη τον 17 ο αιώνα και στα τέλη του αιώνα αυτού διαλύθηκε. Όταν το 1735 ο Ρώσος μοναχός Βασίλι Μπάρσκυ το επισκέφτηκε, εκεί συνάντησε και μοναχούς. Αργότερα τα κτήματα του μοναστηριού ενοικιάζονταν σε κληρικούς και στα τέλη του 19ου αιώνα και σε λαϊκούς.

Η εκκλησία του Αγίου Νικολάου της Στέγης ανήκει στον τύπο του εγγεγραμμένου σταυροειδούς με τρούλο. Στα ανατολικά καταλήγει σε αψίδα ημικυκλική εσωτερικά και τρίπλευρη εξωτερικά. Αρχικά χτίστηκε χωρίς νάρθηκα. Έχει μια μόνο είσοδο, στο μέσο του δυτικού τοίχου. Το ημικύκλιο τυφλό τόξο πάνω από την είσοδο, διακοσμείται με φιαλοστόμια.

Φιαλοστόμια διακοσμούν και τα τυφλά τόξα, που ανοίγονται ανάμεσα στα τέσσερα παράθυρα του τρούλου και το γείσο (κορνίζα), στην κορυφή του τυμπάνου, που επιστέφεται από οπτόπλινθους τοποθετημένους διαγώνια, ώστε να σχηματίζεται οδοντωτή ταινία. Η εκκλησία εφωτίζετο με δύο παράθυρα, από ένα στο νοτιοδυτικό και στο βορειοδυτικό διαμέρισμα της εκκλησίας, ένα δίλοβο παράθυρο στο δυτικό τοίχο, ένα δίλοβο αρχικά ψηλά στον βόρειο τοίχο και ένα τοξωτό παράθυρο, στον ημικυκλικό τοίχο της αψίδας. Επανειλημμένες επισκευές, είχαν σαν αποτέλεσμα την καταστροφή των αρχικών όψεων της εκκλησίας . Αρχικά, στο δυτικό τοίχο υπήρχαν, στα βόρεια και νότια της εισόδου, δυο βαθμιδωτά τυφλά τόξα. Στον βόρειο τοίχο δίπλα στο παράθυρο του βορειοδυτικού διαμερίσματος, υπάρχει τυφλό τόξο κατασκευασμένο με εναλλαγή λίθων και οπτόπλινθων, όπως και το παρακείμενο παράθυρο.

Στις αρχές του 12 ου αιώνα προστέθηκε στον δυτικό τοίχο ο νάρθηκας με τρία βαθιά τυφλά τόξα στην ανατολική και τη δυτική πλευρά, που στηρίζονται σε ισχυρές παραστάδες. Ο σημερινός βόρειος τοίχος του νάρθηκα είναι μεταγενέστερος, γιατί καλύπτει τοιχογραφίες. Αν είχε τη μορφή αψίδας ή αν ήταν κτισμένος βορειότερα ,δεν είναι γνωστό. Ο νότιος τοίχος πάντως ήταν ευθύγραμμος από την αρχή. Ο νάρθηκας είχε μια είσοδο στο μέσο του δυτικού τοίχου και μια στο μέσο του νότιου τοίχου. Αν υπήρχε και πόρτα στο μέσο του βόρειου τοίχου, όπως σήμερα, δεν είναι γνωστό. Όταν τον 15 ο αιώνα ανοίχθηκε η σημερινή βόρεια πόρτα της εκκλησίας και το δίλοβο παράθυρο πάνω απ΄ αυτή, έγινε μονόβολο, τότε κλείστηκε η δυτική πόρτα του νάρθηκα και στο σημείο αυτό κατασκευάστηκε η τοιχογραφία του έφιππου Αγίου Γεωργίου, με δωρεά κάποιου Ιωάννη του Τριφύλλη.

Στα τέλη του 12 ου ή αρχές του 13 ου αιώνα, η εκκλησία του Αγίου Νικολάου καλύφθηκε με δεύτερη δίρριχτη στέγη, που κρύβει την αρχική σταυρική διάταξη των θόλων και του τρούλου. Αυτή η δεύτερη στέγη με τα αγκιστρωτά κεραμίδια, έδωσε την προσωνυμία στον Άγιο Νικόλαο της Στέγης, ήδη από τον 13 ο αιώνα, όπως φανερώνει η επιγραφή στην εικόνα του Αγίου Νικολάου.

Η εκκλησία διακοσμήθηκε με τοιχογραφίες, ήδη από τον 11 ο αιώνα. Από τις τοιχογραφίες όμως του 11 ου αιώνα, λίγες μόνο σώζονται σήμερα. Οι τοιχογραφίες αυτές ξεχωρίζουν για τα αδρά χαρακτηριστικά, την έντονη σχηματική γραμμή, την περιορισμένη χρωματική κλίμακα, αλλά και τον έντονο ψυχισμό, ιδιαίτερα των πορτραίτων των αγίων, όπου περιγράφουμε πιο κάτω:

Στο τεταρτοσφαίριο της αψίδας εικονίζεται η Θεοτόκος όρθια, σε στάση δέησης, ανάμεσα στους αρχαγγέλους Μιχαήλ και Γαβριήλ, ντυμένους με αυτοκρατορική στολή και σε μετωπική στάση. Στην ανατολική καμάρα, πάνω από το βήμα ,εικονίζονται η Ανάληψη (βόρειο μισό) και η Πεντηκοστή (νότιο μισό). Στη δυτική καμάρα εικονίζονται η Μεταμόρφωση και η Έγερση του Λαζάρου (νότιο μισό) και η Βαϊοφόρος (βόρειο μισό). Στον δυτικό τοίχο, πάνω από την είσοδο, πολύ κατεστραμμένη η Κοίμηση της Θεοτόκου. Στον βόρειο τοίχο, κάτω από την σκηνή με τις Μυροφόρες, μπροστά στο Κενό Μνημείο και καλυμμένες εν μέρει από αυτή, εικονίζονται η Αποκαθήλωση και ο Ενταφιασμός του Χριστού.

Στον ανατολικό τοίχο, νοτίως της αψίδας εικονίζεται ο Άγιος Ζαχαρίας. Στο αβαθές τυφλό τόξο, πάνω από τη δυτική είσοδο εικονίζεται ο Άγιος Νικόλαος πολύ κατεστραμμένος. Όταν προστέθηκε ο νάρθηκας, τότε διακοσμήθηκε με τη σκηνή της Δευτέρας Παρουσίας. Σήμερα όμως το μεγαλύτερο μέρος έχει καταστραφεί .

Στον 17 ο αιώνα χρονολογείται και το εικονοστάσιο της εκκλησίας. Τα βημόθυρα και η εικόνα του Αγίου Νικολάου, όπως και οι εικόνες του X ριστού και της Παναγίας στο τέμπλο, είναι έργα του Παύλου ιερογράφου. Ίσως έργα του ιδίου ζωγράφου να είναι και ο Σταυρός.

Η ΟΥΝΕΣΚΟ έχει συμπεριλάβει την εκκλησία του Αγίου Νικολάου της Στέγης, λόγω της ιδιαίτερης αξίας της, στον κατάλογο της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΕΙΣ

Designed & Developed by NETinfo Plc